GİRİŞ

Özel teknelerin donatımı ve işbu tekneleri kullanacak kişilerin yeterlilikleri, eğitim ve sınavları ile belgelendirilmesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amacıyla “Özel Teknelerin Donatımı ve Özel Tekneleri Kullanacak Kişilerin Yeterlilikleri Hakkında Yönetmelik” (“Yönetmelik”) düzenlenmiş olup, Yönetmelik, 18 Ocak 2023 tarihli ve 32077 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu düzenleme ile 2 Mart 2008 tarihli ve 26804 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan “Özel Teknelerin Donatımı ve Kullanacak Kişilerin Yeterlikleri Hakkında Yönetmelik” (“Eski Yönetmelik”) yürürlükten kaldırılmış ve yönetmelik günümüz koşullarına uyarlanmıştır.

HUKUKİ DÜZENLEMELER

I. Özel Tekne

I.1. Özel tekneler, Yönetmeliğin 4. maddesi ile tanımlanmış olup, buna göre; ticari amaç olmaksızın münhasıran gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetlerde kullanılan, ulusal standarda göre ölçüldüğünde gövde boyu (LH) 2,5 metre (dahil) ile 24 metre (dahil) arasında olan ve bağlama kütüğüne veya gemi siciline kaydedilerek bağlama kütüğü ruhsatnamesi veya gemi sicil tasdiknamesi düzenlenmiş olan tekneleri ifade etmektedir. 

I.2. Yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle, eski Yönetmelik ile özel tekneler için aranan mülkiyetin T.C. vatandaşlarına, Türkiye’de oturma izni almış olan yabancı uyruklu gerçek kişilere, su sporlarında faaliyeti olan Türkiye’de kurulu dernek ve vakıflara ait olması şartı kaldırılmış, bağlama kütüğüne veya gemi siciline kaydedilerek bağlama kütüğü ruhsatnamesi veya gemi sicil tasdiknamesi düzenlenmiş olan ve diğer şartlara haiz teknelerin tamamı bu kapsama alınmıştır. Özel teknelerin, Bağlama Kütüğü Ruhsatnamesinde veya Gemi Sicil Tasdiknamesinde kayıtlı olmayan makine ile seyre çıkması yasaklanmıştır.

I.3. Yönetmeliğin 17. maddesi ile özel teknelerin hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamayacağı ayrıca hüküm altına alınmış olup, özel teknelerin kullanım esasları daraltılarak yalnızca gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetler için kullanıma izin verilmiştir. Ancak her halde, bu teknelerin malikleri veya yetki verdikleri kişilerin akraba veya arkadaşlarını gezi, eğlence ve amatör balıkçılık amacıyla tekneye almaları, kendilerinin de teknede bulunmaları koşuluna bağlanmıştır.

II. Özel Teknelerin Seyri

II.1.Özel tekneleri sevk ve idare yetkisi, Yönetmeliğin 5. Maddesi ile, bölge, mesafe ve zaman sınırı olmaksınız en az Amatör Denizci Belgesi veya güverte sınıfı gemici ve üstü yeterlik belgesi sahibi olan kişilere verilmiş ancak Amatör Denizci Belgesi olsa bile 18 yaşından küçük kişilerin, boyu beş metreden fazla olan özel tekneleri sevk ve idare etmesi yasaklanmıştır.

II.2. Kişilerin, yasal sorumlulukları devam etmek kaydıyla, sahibi bulundukları özel teknelerin sevk ve idaresi konusunda, kullanma ehliyetine haiz başka kişileri geçici olarak yetkilendirmeleri mümkündür. Ancak yetkinin, Yönetmelik ile öngörülen şekilde, noter veya liman başkanlığı tarafından onaylanmış halde olması şarttır. Her halde, özel teknenin dernek veya vakfa ait olması durumunda, tekneyi, dernek veya vakıf tarafından yetki yazısı ile yetkilendirilen üye ve sporcular dışında kişilerin kullanması yasaklanmıştır.

II.3. Yönetmeliğin 5. maddesi ile özel teknelerde bulunabilecek en fazla kişi sayısı belirlenmiştir. Buna göre, özel teknelerde bulunabilecek en fazla kişi sayısı, teknenin uygunluk belgesinin dizayn kategorisinin taşıma kapasitesinde belirtilen sayı olarak tanımlanmış, uygunluk belgesi olmayan özel teknelerde metre başına bir kişi olmak üzere donatılacak ve bu sayı, her halükârda on iki kişiyi geçemeyecektir.

III. Özel Teknelerin Donatımı

III.1.Özel tekneler, bulundurulması zorunlu asgari emniyet teçhizatına göre donatılmaktadır. İşbu teçhizatlar, liste halinde belirlenmiş ve Yönetmeliğe ek olarak eklenmiştir. Bu listeye göre, can yeleği, manyetik pusula, radar reflektörü, yangın söndürme tüpü gibi teçhizatlar özel teknelerde bulunması zorunlu araçlardandır. Ancak, gövde boyu (LH) 24 metreden büyük özel yatlar, ticari yatlar gibi donatılmalıdır.

III.2. Yönetmelik ile ayrıca, zorunlu asgari emniyet teçhizatının yanında, özel teknede bulundurulması önerilen bazı teçhizatlar da listelenmiş olup, buna göre, hizmet botu, dürbün, termometre, paraşütlü işaret fişeği gibi teçhizatların bulundurulması önerilmiştir.

III.3. Yönetmeliğin 5. maddesine göre, tekneye düzenlenmiş bağlama kütüğü ruhsatnamesinin veya gemi sicil tasdiknamesinin de seyir esnasında teknede bulundurulması ve denetimlerde ibrazı zorunludur.

IV. Amatör Denizci Belgesi

IV.1. Amatör denizci belgesi (ADB), özel tekneleri kullanmak için Yönetmelik ile aranan şartları sağlayan kişilere verilen belgeyi ifade etmektedir. Ancak ADB, gemi adamı yeterlik belgesi yerine geçmemektedir.

IV.2. Amatör denizci belgesi için aranan şartlar, genel ve sağlık şartları olarak ikili ayrıma tutulmuştur. Yönetmeliğin 6. Maddesine göre, Türkiye vatandaşları için ADB alma şartları genel olarak;

• 15 yaşını bitirmiş olmak ve 18 yaşından küçük olanlar için ekte yer alan noter onaylı muvafakatnameyi sunmak,

• Yönetmelik ile belirlenen sağlık şartlarını taşıdığını sınava başvuru sırasında belgelemek,

• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü (“İdare”) tarafından elektronik ortamda verilen uzaktan teorik eğitim programını tamamlamak,

• İdare tarafından belirlenen uygulama eğitimini tamamlamak,

• Teorik ve uygulama eğitimi sonrası online sistem üzerinden yapılacak sınavda başarılı olmaktır.

IV.3. Denizcilikle ilgili eğitim veren fakülte, yüksekokul ve meslek yüksekokullarının güverte ve makine bölümü mezunları, Deniz Harp Okulu mezunları, Deniz Astsubay Meslek Yüksekokulu Güverte ve Makine bölümleri mezunları ile mesleki ve teknik Anadolu liseleri denizcilik alanı mezunlarına, talep etmeleri halinde eğitim ve sınav şartı aranmadan ADB verilmesi mümkündür.

IV.4. ADB alacak kişilerin sağlık şartları ise Yönetmeliğin 7. Maddesi ile düzenlenmiş olup, her iki maddedeki şartları taşıyan kişiler için Amatör Denizci Belgesinin düzenlenmesi, 11. Maddede belirlenen usul ve esaslara göre yapılmaktadır.

V. Amatör Denizci Belgesi Eğitimleri ve Sınavları

V.1. Eski Yönetmelikten farklı olarak, ADB ile ilgili sınavlar da dahil olmak üzere tüm iş ve işlemlerin yürütülmesi ve bilgilerin elektronik ortamda tutulması için İdare tarafından hazırlanan ve İdare veya yetkilendirilmiş kurum veya kuruluşlar tarafından kullanılan Amatör Denizci Bilgi Sistemi (ADBS) adlı bilgisayar yazılım sistemi kurulmuştur.

V.2. Yönetmelik ile, teorik eğitimlerde çevrimiçi eğitime geçilmiş ve buna ilişkin olarak adayların yapması gereken işlemler yönetmeliğin 8. maddesi ile belirlenmiştir.

V.3. Teorik ve uygulama eğitimini tamamlayan adaylar, ayrıca Amatör Denizci Belgesi sınavını da başarı ile tamamlamalıdır. Yönetmeliğe göre, işbu sınavlar, teorik eğitimde olduğu gibi internet üzerinden çevrimiçi olarak yapılacak ve Amatör Denizci Bilgi Sistemi kullanılacaktır.

VI. Denklik

VI.1. Yönetmelik tarafından, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının ve Türkiye’de bulunan yabancı uyruklu kişilerin bir başka ülkeden aldıkları belgelerin denkliğinin kabulü mümkündür. Kabul için ise, belge veren ülkenin gerekli gördüğü şartların değerlendirmesini yapmaya ve çevrimiçi doğrulama talep etmeye Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü yetkilendirilmiştir.

VI.2. Ayrıca, Yönetmeliğin 14. maddesi ile yabancı uyruklu kişilerin, kendi ülkelerinden almış oldukları belgenin tanıdığı yetkiler çerçevesinde, Turizm mevzuatı uyarınca belgelendirilmiş, ticari faaliyette bulunmaksızın gezi ve sportif amaçlı olarak mürettebatsız (bare-boat) kiralanan ticari yatları kullanmaları mümkün kılınmıştır.

VII. İdari Yaptırımlar

VII.1. Yönetmelik ile özel tekneler ve özel tekneleri kullanacak kişilere dair belirlenen hükümlere aykırı olarak işlemde bulunan kişiler için bazı yaptırımlar öngörülmüştür.

VII.2. İşbu idari yaptırımlar, Yönetmeliğin 18. maddesi ile düzenlenmiştir. Buna göre;

• Yönetmelik ile belirlenen seyir haddinden fazla kişi ile seyir alan özel tekneler ile ticari maksatla yolcu veya yük taşıyan tekneler, “yolculuğuna izin verilmemiş” sayılır ve bunlar hakkında 4922 sayılı Kanunun 20. maddesi hükümlerine göre işlem yapılır.

• ADB belgesi olmadığı halde özel tekne kullanan kişilere, 10.000,00 Türk lirası idari para cezası uygulanır.

• ADB belgesi ile ticari faaliyette bulunan kişilere 50.000 Türk lirası idari para cezası uygulanır. Faaliyetin tekrarı halinde ise ayrıca, kişinin amatör denizci belgesi iki yıl süreyle askıya alınır.

VII.3. Yönetmelik ile belirlenen idari para cezaları, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında, takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılarak uygulanmaktadır.

VII.4. Kendisine idari para cezası tebliğ edilen kişi, tebliğden itibaren en geç bir ay içerisinde idari para cezasını ödemek zorundadır.

SONUÇ

18 Ocak 2023 tarihli ve 32077 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Özel Teknelerin Donatımı ve Özel Tekneleri Kullanacak Kişilerin Yeterlilikleri Hakkında Yönetmelik” ile özel teknelerin seyrine ve donatımına ilişkin zorunluluklar belirlenmiş, özel tekneleri kullanacak kişilerin yeterlilikleri hakkında sınırlamalar getirilmiştir.

Yönetmelik ile 2 Mart 2008 tarihli ve 26804 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan “Özel Teknelerin Donatımı ve Kullanacak Kişilerin Yeterlikleri Hakkında Yönetmelik” yürürlükten kaldırılmış olup, eski Yönetmelikten farklı olarak bazı hükümlerde değişiklik yapılmış, sınav ve teorik eğitimde internet üzerinden çevrimiçi sisteme geçilmesi düzenlenmiş ve Amatör Denizci Belgesi Sistemi (ADBS) kurulmuştur.

KAYNAKLAR
1. 18 Ocak 2023 tarihli ve 32077 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan “Özel Teknelerin Donatımı ve Özel Tekneleri Kullanacak Kişilerin Yeterlilikleri Hakkında Yönetmelik 2. 2 Mart 2008 tarihli ve 26804 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan “Özel Teknelerin Donatımı ve Kullanacak Kişilerin Yeterlikleri Hakkında Yönetmelik”