İhtiyati haciz, borçlunun mallarını kaçırmasını engellemek amacıyla söz konusu malların üçüncü kişilere devredilmesinin tedbiren engellenmesi için verilen bir mahkeme kararıdır. Özellikle kambiyo senetlerine (çek, bono) dayalı ticari faaliyetlerde, borcun sorumlularının kambiyo senetlerini ödeyemecek duruma düşmesi halinde, yürürlükteki mevzuat, alacaklı tarafın hızlı bir şekilde alacağın tahsili yoluna gidebilmesi için belirli bir teminat karşılığında İhiyati haciz uygulamasına imkan vermiştir.

 

I-)         İhtiyati Haczin Şartları:

  • Alacaklının alacağının vadesi gelmiş ise ve alacağın güvencesi bir rehin yoksa (Bu şartın genişliği nedeniyle, kambiyo senedine dayalı yüksek miktarda borcu olanlara karşı, kaçma tehlikesi olmamasına karşın ihtiyati haciz kararı verilebilmektedir);
  • Alacaklının alacağının vadesi gelmemiş ise ancak aşağıdaki hususlardan biri ispat edilirse:
  • Borçlunun belli bir yerleşim yeri bulunmadığı
  • Borçlunun taahhütlerinden kurtulmak amacıyla mallarını gizlemeye, kaçırmaya hazırlandığı
  • Borçlunun kendisinin kaçmaya hazırlandığını yahut kaçtığını
  • Borçlunun bu maksatla alacaklının haklarını ihlal eden işlemler yaptığı
  • Alacaklının ihtiyati haciz sebeplerinin varlığı hakkında mahkemeye kanaat verecek deliller göstermesi gerekir, tam bir ispata gerek yoktur.

II-)        İhtiyati Haciz Usulü:

  • Alacaklı, ihtiyati haciz kararı için mahkemeye başvurur. İhtiyati haciz, esas hakkında davayla birlikte talep edilebilir.
  • Mahkeme borçluyu dinleyip dinlememekte serbesttir. İhtiyati haciz kararı, borçlunun mallarını kaçırması ihtimali varsa borçlu dinlenmeden verilir. Genellikle ihtiyati haciz kararı borçlu dinlenmeden verilmektedir.
  • İhtiyati haciz talebinin mahkemece reddi istinaf yoluna tabidir.
  • Alacaklı, ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren yedi gün içinde icra dairesine başvurarak ihtiyati haciz kararın yerine getirilmesini ister.

III-)       Teminat Yatırılması:

  • İhtiyati haciz talep eden, karşı tarafın muhtemel zararlarına karşılık teminat göstermek zorundadır.
  • Uygulamada mahkemeler asıl alacağın %15’i değerinde teminat istemekle birlikte, yerine göre bu oran %60’a kadar çıkabilmektedir.
  • Borçlunun borç ve faizi tutarında teminat göstermesi durumunda mahkemece ihtiyati tedbir teminata (teminat mektubuna) kaydırılır.

IV-)       İhtiyati Haciz Kararına İtiraz:

  • Borçlu dinlenmeden ihtiyati haciz kararı verilmiş ise, kararının öğrenilmesinden itibaren yedi gün içinde itiraz edilmesi mümkündür. İhtiyati hacizden etkilenen üçüncü kişiler de karara itiraz edebilir.
  • İtiraz mahkemece her iki taraf çağrılarak duruşma ile incelenir.

V-)        İhtiyati Haczin Devamı ve Kesinleşmesi:

  • İhtiyati haczin kesinleşmesine kadar haciz işlemleri yapılabilmekle birlikte, haczedilen malların satılması ve bedelinden alacağının ödenmesi istenemez.
  • İhtiyati haczin devamı için alacaklının, ihtiyati tedbir kararından itibaren yedi gün içinde icra takibi başlatması veya mahkemede genel alacak davası açması gerekir.
  • Borçlu, icra dairesinden gelen ödeme emrinin tebliğinden itibaren yedi gün içinde itirazda bulunabilir. İhtiyati hacizde itiraza karşı itirazın iptali veya kaldırılması davası açılması yedi günlük süreye tabidir.(İlamsız takiplerde)

VI-)       İhtiyati Haciz Nedeniyle Uğranılan Zararın Tazmini Talebi:

  • İhtiyati haczin haksız olması (itirazın kabulü, esas davanın reddi, süresinde itirazın iptali davası açılmaması) hallerinde karşı taraf, zararlarının tazminini talep edebilir.
  • İhtiyati hacizden dolayı sorumluluk kusursuz sorumluluktur. Bu nedenle haksız ihtiyati haciz talep edenin zararı tazmin etmesi için kusurlu olması aranmaz.

 

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile yapılacak icra takiplerinde ihtiyati haciz uygulamasına başvurulması, alacağın tahsilini hızlandıran bir yoldur. Özellikle ticari kredilerde ödeme güçlüğü çekilen günümüz piyasasında karşılıksız çekler ve vadesinde ödenmemiş bonolar ile ilgili ihtiyati haciz uygulaması daha önemli bir hale gelmiştir. İhtiyati haciz için mahkemeye yatırılan teminat, icra takibinin kesinleşmesiyle iade alınabilmektedir. Tacirler açısından, alacak tutarının %15’i ila %60 arasında bir finansman ayrılarak teminat olarak mahkemeye yatırılmasının, alacağı tahsil etmek için daha etkili bir yol olduğu kanaatindeyiz.

 

 

Av. Efe Ülken

efe@ulken.av.tr

Click edit button to change this text.